Во последните месеци, десетици малолетници, некои на возраст од само 14 години, беа уапсени низ цела Европа под сомнение за планирање напади врз музички места, трговски центри и верски објекти. 14-годишно девојче од Црна Гора беше уапсено во Австрија во мај минатата година под сомнение за планирање напад врз „неверници“. Полицијата пронајде секира, нож и пропагандни материјали на Исламска држава во нејзиниот дом. Друго 14-годишно девојче беше уапсено во февруари под обвинение за планирање напад врз железничка станица, соопштија австриските власти.
Три концерти на Тејлор Свифт во Виена минатата година беа откажани откако тројца млади мажи на возраст од 17 до 19 години беа уапсени под сомнение за планирање напад за кој американската ЦИА рече дека бил „добро испланиран“ и можел да резултира со стотици жртви.
Младите луѓе сè повеќе се приклучуваат на онлајн заедниците кои шират екстремистички ставови, теории на заговор и насилство. Додека Соединетите Држави долго време се справуваат со пукања во училиштата, заканата што ја претставуваат малолетниците во Европа главно доаѓа од исламистички кругови, објавува Волстрит џурнал.
Зад бранот на тинејџерска радикализација стои комбинација од фактори: невиденото ширење на екстремистичката пропаганда, делумно поттикната од вештачката интелигенција; моќното влијание на платформите на социјалните медиуми како TikTok, кои сè повеќе можат да го привлечат вниманието на младите; и настани како војната во Газа, која стана дефинирачки, но болен момент за генерацијата политичка зрелост.
Тинејџерите сочинуваа две третини од 60-те исламистички екстремисти уапсени за терористички акти низ Европа во првите осум месеци по почетокот на војната во Газа во октомври 2023 година, според Питер Нојман, професор по безбедносни студии на Кингс колеџ во Лондон, кој го истражуваше периодот за книгата.
Младите членови на крајната десница, исто така, сè повеќе претставуваат закана. Во јануари, белгиската полиција уапси 14-годишно момче со неонацистички ставови, осомничено за планирање напад врз џамија. Во Белгија, една третина од сите случаи на тероризам вклучуваа малолетници од 2022 до 2024 година. Во Велика Британија, речиси еден од пет осомничени за тероризам е дете. За време на пандемијата, бројот на апсења за тероризам се намали кај сите возрасни групи, освен кај децата.
„Ново е бројот на млади луѓе кои се директно вклучени во планирањето насилни напади, вклучително и многу млади лица“, рече Томас Ренард, директор на Меѓународниот центар за борба против тероризмот во Хаг.
Според експертите, речиси сите млади екстремисти се радикализирани преку Интернет, што ги прави многу потешки за откривање. Во последните пет години, дури 93% од смртоносните терористички напади на Западот биле извршени од поединци кои дејствувале сами, според Институтот за економија и мир. Интернетот го забрзал процесот на радикализација – додека во 2002 година биле потребни просечно 16 месеци, во 2015 година тоа време било скратено за 40%. Денес, само неколку недели се доволни.
На Интернет, идеолошките граници често се нејасни, а екстремистичките погледи на светот кои делат слични ставови, како што се мизогинијата и тоталитаризмот, често се испреплетени. Младите супремацисти ја имитираат идеологијата на Исламската држава, додека младите џихадисти го користат јазикот и естетиката на екстремната десница. Наместо да издаваат наредби, терористичките групи ги преплавуваат социјалните медиуми со пропаганда која им обезбедува на младите луѓе идеолошка рамка и поттик за насилство, велат експертите.
Пример за видот екстремист од кој се плашат европските власти моментално е на суд во Белгија. Абдул Керим Гадаев, 19-годишен чеченски бегалец, сè уште чувствува гнев откако неговиот татко беше депортиран од Франција во Русија пред четири години. Тој се отуѓи од училиштето и почна да ја изразува својата желба преку интернет да го повтори нападот од 2015 година врз Батаклан во Париз, во кој загинаа 90 лица. Белгиските обвинители минатиот месец тврдеа дека тој планирал „Батаклан 2.0“.
Белгиската полиција го уапси Гадаев и уште тројца осомничени, на возраст од 15 до 17 години, минатата година. Во неговиот телефон беа пронајдени докази дека ги истражувал нападите врз Батаклан и списанието „Шарли Ебдо“, како и случајот со Абдулах Анзоров, 18-годишен Чеченец кој обезглави наставник во средно училиште во Франција во 2020 година. Исто така, беше пронајдена и фотографија од отсечената глава на наставникот.
На неговото судење минатиот месец, Гадаев изгледаше вознемирен додека беше испрашуван за неговите објави со говор на омраза на социјалните медиуми. Имаше ретка брада и без мустаќи, нервозно се чешаше по зглобот и ги влечеше ракавите преку рацете.
„Не мислев дека правам нешто погрешно“, рече тој.
Радикализацијата на малолетници придонесува за растечката терористичка закана за Западот. Според податоците на Европол, бројот на извршени, неуспешни и спречени напади во Европската Унија се зголемил четири пати од 2022 до 2023 година, на вкупно 120.
Иако беа спречени многу напади, бројот на смртни случаи поврзани со тероризам на Западот се зголеми за 61% од 2023 до 2024 година, додека бројот на успешни напади се дуплираше на 67, според Глобалниот индекс на тероризам. Американските власти не објавуваат податоци за возраста на осомничените за тероризам, но експертите тврдат дека трендовите во радикализацијата на крајнодесничарската во САД се слични.
„Додека Сирија, Ирак и Авганистан до неодамна беа главни извозници на џихадистичка идеологија, САД денес се еден од главните извозници на крајнодесничарска идеологија“, рече Ренард. „Онлајн опкружувањето нуди бројни можности за терористите да се поврзат со млади луѓе преку навидум безопасни апликации и платформи за видео игри“, изјави портпаролот на ФБИ.
Со површно разбирање на идеологијата, повеќето млади екстремисти првично се привлечени од насилни наративи кои реагираат на нивните сопствени фрустрации – психолошки проблеми, осаменост, чувство на исклученост. Тие наоѓаат заедница преку интернет околу колективните трауми и глобалните кризи, како што се стравот од миграција или војната во Газа, што ја поврзуваат со сопствените проблеми.
„Луѓето се идентификуваат со страдањето на другите. И сакаат да направат нешто во врска со тоа“, рече Кевин Волон, портпарол на Белгиската единица за анализа на закани, владин центар кој анализира екстремистички закани. Групите млади радикали најчесто се организираат преку интернет, без водач или религиозен авторитет. „Екстремистичкиот пејзаж денес е многу децентрализиран“, вели Волон.
Во Шодфонтен, малата белгиска општина каде што Гадаев се населил со својата маќеа откако неговиот татко бил депортиран, тој се борел во училиште. Тој пронашол заедница преку интернет околу спортот и религијата, особено на TikTok, и неговите интереси постепено станале политизирани.
„Постојано бев на телефон“, рече тој.
